2020 cыл күрэхтэһиилэрин быйыл саахыматчыттар арыйдылар. Оҕо спортивнай оскуолатын саахымакка Төҥүлүтээҕин филиалын тренерэ Александр Попов салайааччылаах 4 оҕо тохсунньу ый 3-9 күннэригэр Хабаровскай куоракка Россия кубогын түһүмэҕэр баран ситиһиилээхтик кыттан кэллилэр.  Россия аҕыс регионуттан кыттааччылардаах  куоталаһыыга ордук табыллан Тумул оскуолатын үэрэнээччитэ Юля Белолюбская оонньоото.  Кини бэйэтин бөлөҕөр үһүс миэстэни ылан боруонса мэтээл хаһаайынынан буолла. Кинини таһынан Тумул оскуолатыттан Эдик Белолюбскай, Юра Иванов уонна Төҥүлүттэн Мирослав Заровняев кыттыыны ыллылар. Сэтинньи ыйга Дальнай Восток күрэҕэр Александр Попов 3 иитиллээччилэрэ эмиэ кыттан тураллар. Ол күрэхтэһиигэ Майаттан маастарга кандидат Денис Назаров үрүҥ көмүс призер аатын ылбыта уонна ахсынньы ыйга улахан дьоҥҥо Саха сирин чемпионунан буолбута.

  Александр Попов – Саха сирин саахымакка биир бастыҥ тренерэ. Кини аҕыйах сыллааҕыта оҕо спортивнай оскуолатын Төҥүлүгэ тренеринэн үлэлии сылдьан баран, Бороҕон республикатааҕы оҕо спортивнай оскуолатыгар үлэҕэ көспүтэ. Быйыл күһүн эргиллэн кэлэн Төҥүлүгэ, Тумулга үлэтин саҕалаата.

   Эмиэ ити күннэргэ Дьокуускай куоракка Саха сирин оҕолорго хамаанданан уонна биирдиилээн бастыыр иһин күрэхтэһиитигэр тренер Гаврил Колосов салайааччылаах улуус оҕолоро кыттыыны ыллылар. Республика чемпиона Денис Назаров атын эппиэттэх күрэхтэһиилэргэ бэлэмнэн  уонна үэһээ ааттаммыт оҕолор кыттыыны ылбаккалар көрдөрүүбүт сэмэй буолла.

  Дьокуускайга «Дохсун» спортивнай комплекска оҕунан ытыыга Саха сирин дьиэ иһигэр чемпионатыгар оройуон хамаандата тохсунньу 13-17 күннэригэр кыттыыны ылла.  Чемпионат түмүгүнэн Женя Титова (Майа 2 № оскуолата), Яна Луковцева уонна Александр Титов (иккиэн Майа) Россия спордун маастарыгар кандидат уонна Ганя Емельянов (Майа 1 № оскуолата) бастакы спортивнай разряд нуорматын толордулар.  Чемпионат аһыллыытыгар Аллараа Бэстээх 2 № оскуолатын үэрэнээччитэ Люда Прибылых оҕунан ытыыга Россия спордун маастара буоларын туоһулуур дастабырыанньаны уонна значогу тутта.

  Хамаанданан куоталаһыыга дьахталларга Айталы Артамонова, Яна Луковцева, Женя Титова, эр дьоннорго Владислав Тарабукин ,Эудуард Федоров, Прокопий Васильев састааптаах хамаандалар иккиэн төрдүс миэстэҕэ таҕыстылар. Спорт ветераннара эр дьоннор ортолоругар ССРС спордун маастара Прокопий Васильев чемпион үрдүк аатын ылла.

  Онтон тохсунньу 17-18 күннэригэр түһүлгэҕэ былыргы (традиционнай) оҕунан ытааччылар Саха сирин оҕунан ытыыга Федерациятын кубогын иһин  күрэхтэһиилэрэ тэрилиннэ. Ордук соргулаахтык  Майаттан Маргарита Захарова кыттан боруонса мэтээл хаһаайынынан буолары ситистэ. Хамаанданан түмүккэ ох бу көрүҥэр Маргарита Захарова, Виктория Борисова, Гаврил Егоров, Петр Захаров, Анатолий Никифоров буоланнар эмиэ төрдүс миэстэ буоллулар.

  Салгыы тохсунньу  21-23 күннэригэр оҕолорго уонна эдэрдэргэ хамаанданан уонна биирдиилээн ыытыллар республика күрэхтэһиитигэр спортивнай оскуола Прокопий Васильев салайааччылаах оҕунан ытыыга салаатын  15 оҕото кыттыыны ылла. Бу түһүлгэҕэ Женя Титова классическай оҕунан ытыыга  үрүҥ көмүс, Люда Прибылых блок оҕунан ытыыга боруонса мэтээл хаһаайыннарынан буоллулар. Олимпийскай эрэллэри бэлэмниир училище студена, спорт маастара Алексей Михайлов классическай оҕунан ытыыга эдэрдэргэ боруонса призерунан буолла. Хамаанданан түмүккэ кыргыттар үһүс, уолаттар бэһис миэстэҕэ таҕыстылар.

  Приморскай кыраай Арсеньев куоратыгар хайыһар салаатын Павловскайдааҕы филиалын иитиллээччилэрэ Эрэл Иванов уонна Сахаайа Винокурова баран эрчиллэн уонна аан дойду 1982 сыллааҕы чемпиона, ССРС спордун үтүэлээх маастара Юрий Бурлаков чиэһигэр тэриллэр «Дальневосточные надежды»  диэн Бүтүн Россиятааҕы күрэхтэһиигэ кыттан кэллилэр. Араас ньыманан сүүрүүгэ барытыгар барбыт күрэхтэһиигэ Сахаайа Винокурова кылгас дистанцияҕа сүүрүүгэ (спринт) үрүҥ көмүс мэтээл хаһаайынынан буолла.  Көҥүл ньыманан уонна классическай да сүүрүүлэргэ оҕолор иккиэн уон иһиттэн түспэтэхтэр. Оҕолору тренер Дьулустаан Николаев салайар.

   Дуобат салаатын быйыл иккис сылын эдэр тренер Константин Окоемов салайар. Кини алта оҕону тохсунньу ый 21-26 күннэригэр Саха сиригэр биирдиилээн бастыыр иһин күрэхтэһиигэ кытыннарда. Бу күрэхтэһиигэ Майа 1 № оскуолатын үэрэнээччитэ Богдан Иванов икки төгүл үһүс буолан икки боруонса мэтээл хаһаайынынан буолла. Кини классическай ньымаҕа төрдүс, түргэн уонна молниеноснай диэн ньымаларга боруонса призер аатын ылла. Айыллаана Старостина,  эмиэ Майа 1 № оскуолатын үэрэнээччитэ, классическай оонньооһуҥҥа төрдүс буолан дьоһун ситиһиилэннэ. Эрчим Тимофеев (Майа 1 № оскуолата) молниеноснай оонньууга кыл мүччү төрдүс буолан боруонса мэтээли мүччү тутта.

   Буулдьанан ытыыга үгүс сылларга общественнай тренеринэн үлэлиир Александр Сидоров оҕо спортивнай оскуолатын тренеринэн үлэтин саҕалаата. Кылгас кэм иһигэр Майаҕа «Манчаары» уонна Хараҕа «Чыпчаал» спортивнай комплекстарга кыра анал саалалар арылланнар үлэлэрин саҕалаатылар, аны сэбинэн сэбиргэлинэн хааччыйыыга үлэ барар.

   Биһиги улууспутуттан спорт маастара, кыргыттарга Россия кыайыылааҕа Чаара Иванова, Саха сириин быйылгы чемпионката, спорт маастара Марина Бандерова үтүө холобурдарын батыһан, спорт бу көрүҥэр үрдүк кылаастаах спортсменнар үүнэ туруохтара диэн эрэнэбит.

  Маастарга кандидат Гаврил Сидоров тохсунньу 25   күнүгэр  Бэрдьигэстээхэ ыытыллыбыт Саха сирин чемпионатыгар кыттан ВП-40 диэн винтовканан ытыы көрүҥэр боруонса мэтээл хаһаайынынан буолла.

    Волейболга кыргыттарбыт быйылгы сезон устата дьахталларга Дьокуускай куорат  аһаҕас чемпионатын үһүс лигатыгар оонньууллар. Бу лигаҕа барыта 16 хамаанда оонньуу сылдьар. Кыргыттарбыт кыһын устата 10 оонньууну барытын кыайан кэллилэр. Аны 5 оонньуу мантан саас буолуоҕа. Ол курдук 2:1 ахсаанынан «Урожай-1», «Сандал», «Энергетик» хамаандалары уонна 2:0 ахсаанынан «Фортуна-1», «Феникс»,«Үрдэл»,«Юпитер»,ТЭС, «Барс-26»,ДЮСШ-2, «Фортуна-2»,«Урожай-2» хамаандалары кыайа тутаннар лигаларыгар инники иһэллэр. Мантан саас аны иккис лигаҕа оонньуур быраабы ылар сыал сорук турар. Хамаанда састаабыгар Майа 2 № оскуолатыттан Валерия Хастаева, Маша Плотникова, Аня Потапова, Милена Ефимова, Майа 1 № оскуолатын үэрэнээччилэрэ Арина Васильева, Дайаана Поисеева, лицейтэн Алина Захарова, Табаҕа оскуолатыттан Галя Бурнашева, Роза Калачева, Бэдьимэттэн Сусанна Яковлева уонна эдэр тренердэр Анастасия Апросимова, Гульнара Ефимова оонньууллар.

   Бары улуус таһымнаах спортивнай күрэхтэһиилэр быйыл Улуу кыайыы 75 сылыгар ананаллар. Биир бастакынан тохсунньу 24 күнүгэр остуол тенниһигэр оҕо спортивнай оскуолатын аһаҕас күрэхтэһиитэ «Манчаары» аатынан спортивнай комплекска ыытылынна. Күрэхтэһиигэ улуус 10 оскуолатыттан 78 оҕо кытынна. Күрэхтэһии саастарынан араарыллан икки бөлөҕүнэн барда.

  2002-2004 сыллаах төрүөх улахан оҕолорго Төхтүр оскуолатыттан Анина Холмогорова уонна Вася Константинов күрэхтэһии кыайыылаахтарынан буоллулар .Чүүйэттэн Вероника Платонова уонна Сергей Скрябин иккис, Тиэлигиттэн Настя Степанова, Аллараа Бэстээхтээҕи техникумтан Вадим Ефремов үһүс миэстэҕэ таҕыстылар.

  2005-2007 сыллаах төрүөх орто саастаах оҕолорго кыргыттарга Чууйэттэн Сандаара Степанова чемпионунан,  Саша Нестерова (Чүүйэ), Вика Садовникова (Бүтэйдээх) үрүҥ көмүс уонна боруонса призердарынан буоллулар. Онтон уолаттарга бүтэйдээхтэр пъедесталы барытын баһылаатылар, ол курдук Егор Слепцов, Дима Борисов, Данил Слепцов  ааттаммыт бэрээдэгинэн миэстэлэри үллэһиннилэр.

   Остуол тенниһигэр старшай тренер Николай Луковцев оҕолору күннэтэ Бүтэйдээххэ, Төхтүргэ, Майаҕа эрчийэр. Марианна Степанова Чүүйэҕэ, Табаҕаҕа дьарыктыыр, онтон Ньургун Нестеровка Аллараа Бэстээх уонна Майа оҕолоро эрчиллэллэр. Аны аҕыйах хонугунан оҕолорбутун теннискэ республика күрэхтэһиитэ кэтэһэр. 

   Аҕыйах хонуктааҕыта Дьокуускайга ыытыллыбыт Дальнай Восток уокуругун остуол тенниһигэр чемпионатыгар биһиги улууспутуттан Арина Федорова, Сайыына Луковцева дьахталларга уонна Михаил Кылабысов,Максим Федоров эр дьоннорго кыттыыны ыллылар. Биирдиилээн оонньууларга Арина Федорова бэһис миэстэҕэ таҕыста , ону таһынан дьахтар уонна эр киһи пааранан оонньуутугар боруонса призер буолары ситистэ. Быйыл спорт маастарын нуорматын толорбут Михаил Кылабысов уонна республика чемпионката буолбут Арина Федорова хамаанданан күрэхтэһиигэ Саха сирин сүүмэрдэммит хамаандатын састаабыгар оонньоон үрүҥ көмүс призер аатын сүктүлэр. Арина уонна Михаил иккиэн дьарыктарын Александр Игнатьев салалтатынан саҕалаабыттара, билигин Дьокуускайга эрчиллэллэр.

  Тохсунньу ыйга Василий Шестаков салайар бокса салаатын иитиллээччилэрэ икки Дальнай Восток Федеральнай уокуругун  уонна биир Саха сирин күрэхтэһиилэригэр кытыннылар. Оҕолор каникул кэмнэригэр араас үэрэтэр эрчийэр тэрээһиннэргэ кыттыыны ыллылар.

   Владивосток куорат рингэтигэр юниоркаларга, улахан кыргыттарга уонна кыра кыргыттарга буолбут Дальнай Восток күрэҕэр тренердэр Ариан Монастырев, Владимир Петров салайар кыргыттара кытыннылар. 2002-2003 сыллардаах төрүөх юниоркаларга Хара оскуолатыттан Алия Стручкова 48 кг. ыйааһыннаахтарга финальнай киирсиигэ кыайтаран пъедестал иккис үктэлигэр таҕыста. 2004-2005 с.т. кыргыттарга Ая Стручкова  (Хара)  52 кг. дылы киирсэн боруонса мэтээл хаһаайынынан буолла.  2006-2007 с.т.кыргыттарга Таня Владимирова (Майа 1 № оскуолата) 46 кг. финалга кыайтаран үрүҥ көмүс мэтээлгэ , онтон Саша Слепцова (Хара) 48 кг. полуфиналга хотторон боруонса мэтээлгэ тигистилэр. Күрэхтэһии түмүгүнэн Алия Стручкова уонна Таня Владимирова Россия күрэхтэһиитигэр кыттар быраабы ыллылар.

   Онтон  2002-2003 сыллардаах төрүөх юниордар Дальнай Востоктааҕы күрэхтэһиилэрэ Читааҕа ыытылынна. Бу күрэхтэһиигэ Төхтүр оскуолатын үэрэнээччитэ Эрик Китаев 49 кг. боксердарга биирдэ кыайан уонна биирдэ хоторон боруонса призер буолан кэллэ. Кэлин сылларга Бурятия уонна Забайкальскай кыраай Дальнай Восток уокуругар бэриллэннэр Россияҕа кыттар быраабы ылар бары көрүҥнэргэ ордук уустугурбутун бэлиэтиибит.

   Саха сиригэр 2004-2005 сыллардаах оҕолоругар биирдиилээн бастыыр иһин күрэхтэһии тохсунньу бүтэһик күннэригэр Мохсоҕоллооххо тэрилиннэ. Күрэхтэһии үгэс быһыытынан ССРС спордун аан дойдутааҕы кылаастаах маастара Анатолий Филиппов аатын сүгэр. Бы сырыыга ордук табыллан кыргыттар кииристилэр. Чемпион аатын Саша Слепцова (45 кг.), Таня Владимирова (48 кг.), Ая Стручкова (52 кг.) ыллылар.

   Уолаттарга түөрт Төхтүр оскуолатын үэрэнээччилэрэ  финалга тахсан кыһыл көмүһү кэтэспиппит. Ол эрээри соҕотох  Харсыхан Ноговицын (60 кг.) чемпион аатын сүктэ. Атын финалистарбыт хотторуу хомолтотун биллилэр. Валера Неустроев (44 кг.), Айаал Скрябин (57 кг.), Стручков Тимур (46 кг.) үрүҥ көмүс мэтээлинэн наҕараадаланнылар.  Максим Рожин (46 кг.) , Степа Дмитриев (50 кг.)  полуфиналга тахсаннар борунса призерунан буоллулар. Тренер Ариан Монастырев кыргыттарга күрэхтэһии бастыҥ тренерэ ааты сүктэ.